Palyatif Bakım ve Tıp

Palyatif Bakım ilerleyici hastalığı olan hasta ve yakını ile ilgilenen, başta ağrı olmak üzere oluşan semptomlara destek veren bir süreçtir. Fiziksel, psikolojik, sosyal ve manevi gereksinimlerin karşılanması yoluyla acı çekmenin önlenmesi ve hafifletilmesine yönelik uygulamaların yer aldığı, ilerleyici hastalığın tanısı konulduğu andan itibaren başlayan ve ölümden sonrasını da kapsayan bir yaklaşımdır.

Bu yaklaşım koordineli ve multidisipliner bir ekip çalışmasını gerektirir.

1960’lı yıllardan itibaren İngiltere ve Almanya gibi Avrupa ülkelerinde başlayan bu süreç, ülkemizde terminal dönemde yaşayan kanser hastalarının sayısının artması ve yoğun bakım yataklarında yaşanan sıkıntılardan dolayı ancak 2000’li yıllarda gündemimize girmiştir.

2005 yılında eğitimden sorumlu İstanbul İl Sağlık Müdür Yardımcısı olarak çalıştığım dönemde “Terminal Dönemdeki Hasta ve Yakını Eğitim Merkezi Oluşturulması” konusu ile Avrupa Birliği projesi yaparak bu alanla ilgilenmeye başladım. Sağlık Bakanlığı 2008 yılında Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölge Ofisi ile işbirliği çerçevesinde “Ulusal Kanser Kontrol Programı” geliştirme çalışmalarına başladı. Kanser Savaş Dairesi ve İl Kanser Kontrol Komitesinin çalışmaları ile palyatif bakım konulu çalıştaylar düzenlendi. Bu kapsamda başhekim olarak görev yaptığım Okmeydanı Eğitim ve Araştırma Hastanesini palyatif bakım uygulaması için pilot hastane olarak belirledik, hastanede palyatif bakım komitesi ve dört yataklı palyatif bakım ünitesini kurduk.

Palyatif bakım, multidisipliner bir ekip çalışmasını gerektirdiği için ekibin Avrupa standartlarında eğitim alması gerekti. Ulusal ajansın “Hayat Boyu Öğrenme (Leonardo da Vinci)” programları çerçevesinde Almanya’daki palyatif bakım uygulamalarını gözlemlemek ve hizmet verecek ekibin Avrupa standartlarında mesleki eğitim alması için Avrupa Birliği projelerine başvurduk. Konuyla ilgili eğitim almak için yurtdışından iki kurum, Türkiye den dört kurumla iletişime geçtik. Yurtiçi katılımcılardan 14 kişi ile Almanya’da eğitim aldık.

Palyatif bakım ve hospisin ülkemizde yaygınlaştırılması ve kalite standartlarını yükseltmek için çalışmalarımızı sürdürüyoruz. Bu faaliyetler doğrultusunda kazanılan bilgi ve deneyimlerimizi diğer kurumlarla paylaşmayı, sağlık profesyonellerinin yanında gönüllüler, hasta ve yakınlarının da eğitim alacakları olanakları oluşturmayı kendimize misyon edindik. 2013 yılında “Uluslararası katılımlı Palyatif Bakım ve Hospis Sempozyumu”nu Bezmialem Vakıf Üniversitesi olarak organize ettik. Sağlık profesyonellerine üç kez, gönüllülere iki kez olmak üzere eğitim ve farkındalık kursu düzenledik.

Mart 2018’de “Uluslararası katılımlı Palyatif Bakım ve Hospis Kongresi”ni düzenledik. İngiltere, Amerika, Kanada, Almanya, İspanya ve İsrail başta olmak üzere dünyada bu alandaki en iyi uzmanları getirdik ve ortalama 500 katılımcısı ile Türkiye’de bu alanda öncü bir projeye imza attık. Yine Vakıf Üniversitesi hastanelerinde bir ilk olarak palyatif bakım merkezini Bezmialem Vakıf Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi’nde kurduk. Ülkemizde kültürümüze ve dini hassasiyetlerimize uygun yeni kurumlar oluşturmada, kendimize özgü terminoloji ve süreçleri geliştirmede bu alanda öncülere ihtiyaç duyulmaktadır. Bu kitap çok sayıda farklı kurumda çalışan yazar kadrosu, konu dağılımı, sağlık çalışanlarının palyatif bakımda yer alan tüm paydaşlarını kapsayıcı özelliği ile bu konuda öncü misyonunu üstlenecektir.

Palyatif bakıma ilgi duyan tüm sağlık profesyonellerine ve bu alanda gönüllü olan “Gönül Dostları”na bir başucu kitabı olacaktır. Bu kitabın hazırlanma sürecinde büyük desteklerini gördüğüm başta editör yardımcılarım Meryem Başıbüyük, İbrahim Aydoğdu, Mehmet Atilla Uysal’a, kızım Fatma Betül Akçakaya’ya, Muharrem Şimşek’e, tüm yazarlarımıza ve yayın evimizin değerli emektarlarına çok teşekkür ederim.

Hayatın anlamını kavramayı ve medeniyetimizin gelişmişliğini sembolize eden “son dönem hastalarımıza yaklaşımımız” halen bir dolu eksiklikler barındırmaktadır.

Kendi yaşamımızla birlikte bu hastalara yaklaşımımızı da yeniden gözden geçirmemiz gerektiğini bir kez daha vurgularken bu alana hizmet eden herkese şükranlarımı sunuyorum.

Saygılarımla.