Enderun Mektebi ve Üstün Zekalı Çocukların Eğitimi

Üstün zekalıların/yeteneklilerin eğitimi ve bu eğitimin tarihçesi

son yıllarda araştırmacıların ilgisini cezbetmektedir. Üstün

yetenekli bireylerin eğitim tarihçesinde, Osmanlı Devleti kurumlarından

olan Enderun Mektebi önemli bir yer işgal etmiştir.

Bu önem çeşitli araştırmalarda belirtilse de Enderun Mektebi’ni

üstün yetenekli bireylere eğitim verme yönünü detaylı

incelemeye tabi tutmuş araştırmaların sayısı ve niteliği mahdut

kalmıştır.

Enderun’dan sonra ülkemizde tarihsel süreç içerisinde üstün

yetenekli bireylere sunulan eğitim oldukça sınırlı kalmış, cumhuriyet

döneminde alınan bazı kararlar ve uygulamalarla bu

alandaki eksiklik giderilmeye çalışılmıştır.

Bu çalışmanın isminde üstün zeka terimi tercih edilse de

daha doğru kavram üstün yetenektir. Ancak üstün zeka kavramı

galat olarak geniş okuyucu kitlesinde karşılık bulmaktadır. Bu

okuyucu kitlesine hitap edebilmek amacıyla kitabın ismi bu şekilde

tercih edilmiştir.

Bu çalışmada üstün zeka ve yetenek kavramları ile bu niteliklere

sahip bireyler ile bunların tanılanması işlemlerinde kullanılan

yöntemler hakkında bilgi verilmiştir. Bunun yanı sıra ülkemizde

ve diğer ülkelerdeki üstün yetenekli bireylerin eğitimi ile

ilgili uygulamalar tanıtılmıştır.

Çalışmanın yoğunlaştığı esas konu ülkemizde üstün yetenekli

bireylere verilen eğitimin tarihçesi olmuştur. Bu noktada

da özellikle Enderun Mektebi merkeze alınmış mektebin öğrenci

seçimi, yeteneği belirleme süreci ve verilen eğitimin niteliği,

modern üstün yetenekli eğitim anlayışı ile karşılaştırmalı sunulmuştur.

Bu sayede Enderun Mektebinin günümüz anlayışı ile

üstün yetenekli bireylere eğitim veren kurum olma yönü tartışılmıştır.

Bu çalışma 2010 yılında Gazi Üniversitesi Eğitim Enstitüsünde

tamamladığım “Enderun Mektebi örnekleminde günümüz

üstün yetenekli çocukların eğitiminin değerlendirilmesi”

isimli yüksek lisans tezinin kapsamlı bir değişikliğe tabi tutulmamış

halidir. Bu haliyle yayınlanması cesaret istemekle beraber

akademik hayata adım atmak isteyen bir öğrencinin hevesli

bir çalışması olarak ele alınması yerinde olacaktır. Kullandığım

ifadeler ve konunun sunuluş şekli (on yıl sonra) yeniden ele

alındığında kapsamlı değişikliğe uğradığı ve o günkü bilgi birikimim

ve donanımımı yansıtmadığı düşünülmüş ve bu sebeple

o dönemki ifadelerim olduğu gibi bırakılmıştır.

Tez çalışması esnasında yardımlarını esirgemeyen hocam ve

tez danışmanım Prof. Dr. Mehmet Ali Çakmak’a teşekkürlerimi

ve saygımı sunarım. Yine tezin hazırlanması esnasında kıymetli

fikirleri ile yol gösteren hocam Doç. Dr. Gülin Karabağ’a teşekkürü

bir borç bilirim.