Aktüerya Matematiği ve Yaşam Analizi

Bu kitap yaşam sigortasının aktüerya matematiği için temel kavramları içerecek biçimde yazıldı. Kitabın içeriğinin bir yarı yıllık sürede verilmesi uygun olur. Tek değişkenli analiz ve olasılık derslerinin bilinmesi kitabın daha iyi anlaşılması için yararlı olacaktır. Yedi bölümden oluşan kitabın tüm bölümlerinde sunulan teorinin uygulanabilirliğini göstermek üzere çok sayıda örnek ve çözülmüş alıştırmalara yer verilmiştir. Öğrencilerin örnekleri ve çözülmüş alıştırmaları anlamalarıyla bölüm sonlarındaki alıştırmaları çözmeleri beklenir. Bu kitap 2005-2011 yılları arasında Çukurova Üniversitesi İstatistik Bölümü üçüncü sınıf öğrencilerine (haftada 3 saat) bir yarıyılda verdiğim “Aktüerya Matematiği” ders notlarımdan genişletilmiştir. Kitabın ikinci baskısında bazı hatalar düzeltilmiş, yeni çözülmüş örnekler eklenmiştir.

Aktüerya: Gelecekte meydana gelebilecek, belirsizlik veya risk içeren, özellikle sigorta ve emeklilikle ilgili olay ve süreçleri matematik, istatistik ve finans teorileri yardımıyla inceleyen disiplinler arası bir daldır. Sigortacılık matematiği olarak tanımlanabilir.

Aktüerya: İnsanların, doğum, ölüm, hastalık, sakatlık, emeklilik gibi yaşamını; yangın, kaza, deprem, sel, hırsızlık gibi mal varlığını etkileyen rastgeleliğe bağlı, öngörülemeyen olaylarla ve bu olayların finansal etkileriyle ilgilenir. Aktüerya bilimcileri bu tür olayların oluşma riskini analiz etmek, olasılıklarını tahmin etmek ve bu olayların finansal etkilerini hafifletici güvenlik programları oluşturmak üzere eğitilirler.

Aktüerya eğitimi ile aktüerya, olasılık, matematik, sigortacılık, bilgisayar, finans analizi, risk analizi gibi bilgilerle donatılmış; bazı sosyal bilimler dersleriyle desteklenmiş ve bu bilgileri ilgili olduğu her alanda kullanabilecek çağdaş, yaratıcı ve sorunları bağımsız olarak çözebilecek bireyler yetiştirilmelidir. Bunlara aktüer denilir.

Aktüer: Sigortacılık tekniği ile buna ilişkin yatırım, finansman ve demografi konularında olasılık ve istatistik kuramını uygulayarak, yasal düzenlemelere uygun prim, rezerv ve kâr paylarını hesaplayarak tanımlayan ve teknik esasları hazırlayan kişidir. Aktüerler ekonominin tüm sektörlerinde çalışabilirler. Ancak daha çok sigorta şirketleri, ticari bankalar ve yatırım bankaları gibi finansal hizmet sektörü ile özel ve kamu sosyal güvenlik kurumlarında çalıştıkları bilinmektedir. Aktüerlerin ağırlıklı olarak sigorta şirketlerinde çalışmasının nedeni risk yönetiminin toplum tarafından en iyi bu alanda hissedilmesidir. Aktüerya eğitimi almanın, aktüerliğin toplum tarafından yeni tanınan bir meslek olmasından dolayı bir takım zorlukları olduğu gibi, aktüer sayısının azlığı ve sektörün aktüerlere olan gereksinimi ve dünyada aktüerliğin aranan meslek grupları içerisinde yer alması gibi avantajları da bulunmaktadır.

Aktüerya ve Risk analizi dersleri birkaç Aktüerya bölümü dışında, Üniversitelerimizin Matematik ve İstatistik bölümlerinde henüz yaygın olarak verilmese de gelecek yıllarda olumlu gelişmeler olacağını düşünüyoruz. Aktüerya bilim dalında gelişme gösterecek insanlarımızla bilgimizi paylaşmaktan mutluluk duyuyoruz. Kitabın yararlı olmasını dileriz.

Prof. Dr. Fikri Akdeniz   

 Yrd. Doç Dr. Funda Erdugan