Abdülhak Hâmid’in Şiirinde Ölüm Tefekkürü ve Metafizik Tasavvurlar

Şimdiye kadar müstakil bir tedkîke konu olmayan Abdülhak Hâmid’de -bütün şiirlerini kapsayan -ölüm meselesini, Tanzimat’tan sonraki Türk şiirinde oluşan temlerin değişmesi bakımından taşıdığı önemi de göz önünde bulundurarak ele aldık. Ömer Faruk Akün’ün konu ile ilgili yapmış olduğu ilk çalışma, Abdülhak Hâmid’in şiirlerinde “Makber”e kadarki kısmı kapsar.

Bu çalışma, daha önce Abdülhak Hâmid’in Şiirlerinde Ölüm Teması (1998) adıyla hazırladığımız YL tezinden ana beslenme kaynaklarından biri olarak yararlanılmış ve pek çok yeni bilgi, belge ve verilerle zenginleştirilerek teşekkül etmiş bir araştırma- inceleme eseridir. Eser, her şeyden önce Abdülhak Hâmid’in bilinen bütün şiirlerinde bir muhteva incelemesi olmak gayesini taşır. Şiir kitaplarının dışında, şairin piyeslerinde bir dramatik aksiyon olarak yer alan ölümler ve cinayetlerle olay kahramanlarının ağzından verilen, hayata ve ölüme bakış açılarını yansıtan manzum ifadelerden de ayrıca faydalanılmıştır.

Giriş

BÖLÜM 1

ABDÜLHAK HÂMİD VE FELSEFÎ TEFEKKÜRÜ

1.1. Abdülhak Hâmid (1852-1937)

1.2. Hâmid’in Felsefî Tefekkürünün Kaynakları

1.3. Felsefî Problemleri

1.4. Ölümün Etkisinde Hayat Felsefesi

BÖLÜM 2

HÂMİD’DE ÖLÜMÜN METAFİZİK TASAVVURU

2.1. Metafizik Bir Tema Olarak Ölüm

2.2. Ölüm Vakasının Sırrı

2.3. Ölüm ve Ötesi Âlem

2.4. Hâmid’de Yokluk Endişesi

2.5. Hâmid’in Ölümü İdrak Etme Çabası

2.6. Ölmek Yok Olmak mıdır?

BÖLÜM 3

ÖLÜM TEFEKKÜRÜ VE MEZAR TASAVVURU

3.1. Ölüm Tefekkürü

3.2. Mezar Tahayyülü

3.3. Mezarı Temaşa

3.4. Çaresizlik Duygusu

3.5. Agnostisizm

3.6. Hayret, Feryat ve Sükût

BÖLÜM 4

İSYAN VE YAKARIŞ

4.1. Hâmid’in Eşlerinin Ölümü ve “Makber” Şiiri

4.2. Ölüm Karşısında İsyan Duygusu

4.3. Tanrı İnancı ve Teslimiyet

SONUÇ

KAYNAKLAR