Ekonomik Büyüme Yolunda Orta Gelir Tuzağı Kıskacı: Türkiye ile Seçilmiş Ülkeler Üzerine Bir Analiz

Ülkeler ekonomik büyüme hedefleri doğrultusunda kişi başına düşen gelirlerini, yaşam beklentilerini, sosyal ve eğitim olanaklarını artırmayı her daim ön planda tutmuşlardır. Globalleşmenin etkisiyle birlikte 1980 yılında ihracata dayalı büyüme modellerini hayata geçiren ülkelerin belirli bir bölümü bu umut ettikleri gelişim trendini yakalayamamıştır. Özellikle yükselen ve geri kalmış ekonomilerin karşılaştığı fakirlik ve gelir dağılımı alanındaki önemli ekonomik büyüme sorunları her geçen gün artarak çeşitlenmiştir. Bu kapsamda en çok tartışılan ve yükselen ekonomileri ilgilendiren ekonomik büyüme sorunlarının başında “Orta Gelir Tuzağı” (OGT) gelmektedir. Dünya bankası tarafından oluşturulan kişi başına milli gelir sınıflandırmasına göre, orta gelir grubuna ulaşmış ekonomilerin söz konusu düzeyi aşamayıp bu grupta takılı kalması ve gelişmiş ekonomiler düzeyine ulaşamaması OGT olarak ifade edilmektedir. Bu çalışmada, Türkiye ile seçilmiş üst gelirli ülke örnekleri üzerinden, yakınsama yöntemi ve çeyreklik veriler kullanılarak oluşturulan zaman serisi analizleriyle 1996Q1-2019Q1 dönemi incelenmiştir. Bu çalışmanın amacı, Türkiye’nin yıllardır karşı karşıya kaldığı OGT durumuna dikkat çekmek, Türkiye’nin kişi başına düşen gelir seviyesini seçilmiş gelişmiş ülkeler seviyesine nasıl çıkarabileceği konusunu ve OGT ile mücadelede etkili olabilecek ekonomik ve sosyal göstergeleri incelemektir. Bu çalışma ile birlikte 17 yıldır orta gelir tuzağı içerisinde bulunan Türkiye’nin bu çıkmazdan kurtulabilmesi ve gelişmiş ülkeler seviyesine ulaşabilmesi için gerek teorik gerekse ampirik yöntemlerle izlenmesi gereken yollar, uygulanması gereken politikalar ve stratejiler geliştirilerek politika yapıcılara, kamu otoritelerine ve değerli tüm okurlara ilham verilmeye çalışılmıştır.

Bu çalışma 2022 yılında Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Ana Bilim Dalında tamamlamış olduğum “Ekonomik Büyüme Kapsamında Orta Gelir Tuzağı: Türkiye İle Güney Kore ve Yunanistan Üzerine Karşılaştırmalı Bir Analiz” adlı doktora tezinden üretilmiştir. Bu çalışmanın yürütülmesinde emeği ve desteği büyük olan başta danışman hocam Prof. Dr. Emine FIRAT’a; yapıcı eleştirileriyle çalışmanın son halini almasında büyük katkıları olan  Prof. Dr. İbrahim BAKIRTAŞ’a, Prof. Dr. Hilmi Bahadır AKIN’a, Doç. Dr. Şahin ÇETİNKAYA’ya ve veri toplama ile ekonometrik yöntem konusunda desteğini esirgemeyen Doç. Dr. Savaş ERDOĞAN’a; ekonometrik analiz konusunda yardımcı olan Bengü TOSUN’a; bugünlerime ulaşmamda fedakarlıklarını hiç esirgemeyen, ikizlerimle ilgilenerek bana en büyük desteği veren, kahrımı çeken annem Döndü KARAGÖZ’e ve babam Ahmet KARAGÖZ’e; yazım kuralları denetimi konusunda yardımcı olan İbrahim KILIÇ’a; çalışmamda küçük veya büyük yardımı dokunan öğretim elemanı arkadaşlara ve diğer herkese sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum.