İki bin on dokuz yılının sonlarında Çin’in Wuhan kentinde açıklanamayan pnömoni
vakalarının başlaması ile yeni bir virüs tanımlanmış, COVID-19 adı ile tüm dünyaya
şiddetli yayılım göstermiştir. Ülkemizde de vakaların resmi olarak tanımlanmasından
kısa süre sonra pandemi olarak kabul edilmiştir.
Bu pandemi sürecinde virüsten daha az etkilenen grup olan çocuklar, sıklıkla
asemptomatik ya da hafif klinik bulgular gösterse de, bazı durumlarda ağır seyreden
olgular bildirilmiştir. Şu an için çocuklarda COVID-19 enfeksiyonuna yönelik
kesinleşmiş tedavi protokolleri bulunmamaktadır. Bulaşın azaltılması, yeni vaka
sayılarının azaltılması sağlık sistemi üzerindeki yükün hafifletilmesi açısından çok
önemlidir.
Ülkemizin COVID-19 mücadelesinde bizlerin görevi, en güncel bilimsel verileri, tanı,
tedavi ve uygulamaları öğrencilerimize, hekimlerimize, tüm tıp camiasına aktarmaktır.
Bu kitap COVİD-19 ile mücadelemizin bir kanıtıdır. Bilimsel gerçeklerin yanı sıra,
ülkemizin başarılı salgın yönetimini de gözler önüne sermesi bakımından önem arz
etmektedir. Çocuklar bir ülkenin göz bebeği, dünyanın geleceği, umudun diğer adıdır.
Bu kitapta COVID-19 enfeksiyonu başladığı andan günümüze kadar geçen süreçte
derinlemesine irdelenmiş, dünyadaki bilimsel veriler ışığında; çocuklarda en güncel
tanı, tedavi ve uygulamalar ülkemizin başarılı salgın yönetim stratejileri ile birleştirilerek
anlatılmıştır. Pandemi sürecinde önünüzü göremediğiniz, yolunuzu bulamadığınız,
seçimler yapamadığınız anlarda yol gösterici bir rehber olacaktır.
Tüm dünyada süregelen salgının bir an önce sona ermesi ümidiyle etkin bir
sağlık hizmeti sunmak için büyük bir özveri ile görevlerini yerine getiren aziz sağlık
çalışanlarına üniversitemiz adına minnet ve şükranlarımı sunuyorum. Bu vesile ile
kitabın hazırlanmasında S.B.Ü. Bursa Tıp Fakültesi Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Elif
GÜLER KAZANCI ve S.B.Ü. Gülhane Tıp Fakültesi Fizyoloji Ana Bilim Dalı Öğretim
Üyesi Doç. Dr. Ahu PAKDEMİRLİ’ye ve emeği geçen tüm yazarlara en içten tebriklerimi
iletiyorum.
Prof. Dr. Cevdet ERDÖL Sağlık Bilimleri Üniversitesi Rektörü Ankara, 2021
İÇİNDEKİLER
1. COVID-19 Salgınına Genel Bakış..................................................................................... 1
2. COVID-19 Virüsünü Tanıyor muyuz?............................................................................. 3
3. COVID-19 Yayılımında Çocukların Rolü...................................................................... 11
4. COVID-19 Tanısında Kullanılan Laboratuvar Yöntemleri.......................................... 17
5. COVID-19 Epigenetiği..................................................................................................... 29
6. Çocuklardaki COVID-19 Virüsünde Radyolojik Bulgular......................................... 37
7. COVID-19 Pandemisi Yönetiminde Yapay Zeka Uygulamaları................................. 47
8. COVID-19 Hastasının Değerlendirilmesi ve Yönetimi................................................ 53
9. Kişisel Koruyucu Ekipman Kullanımı............................................................................ 65
10. COVID-19 Enfeksiyonu Geçiren Çocuk Hastalarda Klinik Bulgular........................ 73
11. COVID-19 Çocuklarda Multisistem Enflamatuvar Hastalık (MIS-C)...................... 83
12. Çocuklarda COVID-19 Enfeksiyonunda Kardiyovasküler Sistem Tutulumu........... 97
13. COVID-19 (SARS-CoV-2) Çocuk Hasta Medikal Tedavisi...................................... 121
14. Çocuk Yoğun Bakımda COVID-19 Hastalığının Yönetimi....................................... 129
15. COVID-19 Pozitif Çocukta Anestezi Yönetimi........................................................... 141
16. Pandemi Sürecinde Çocuk Cerrahi Uygulamaları...................................................... 151
17. COVID-19 Aşıları........................................................................................................... 165
18. COVID-19 Pozitif Çocuklarda Pulmoner Rehabilitasyon......................................... 177
19. Hassas Popülasyonda COVID-19 Yönetimi................................................................ 193
20. Yenidoğanlarda COVID-19 Enfeksiyonu ve Yönetimi............................................... 199
21. COVID-19 ve Gebelik.................................................................................................... 209
22. Pediatrik Palyatif Bakım Hastalarında COVID-19 Yönetimi.................................... 213
23. COVID-19 Döneminde Gebelerde Beslenme............................................................. 219
24. COVID-19 Döneminde Çocuklarda Beslenme.......................................................... 229
25. COVID-19 Pandemisi’nde Sağlık Temelli Yönetime Bakış........................................ 239