Stratejik Yönetim Muhasebesi ve Kâr Planlaması

Teknolojik gelişim ve yenilikler son 40 yılda her alanda olduğu gibi muhasebe

disiplininde de muzzam bir dönüşüme neden oldu. Üretim tesisleri binlerce işçi

ile günlerce uğraşarak ürettikleri mamulleri, neredeyse onlarca işçi ile sabahtan

akşama üretir oldular. Sözgelimi ülkemizde yerleşik bir otomobil fabrikasında

günlük otomobil üretimi 1.000 adet civarındadır. Bu da yaklaşık yedi dakikada(!)

bir otomobil üretilmesi anlamına gelir. Üstelik bu üretim düzeyi, müşterilerin

aynı model araç için arzu ettiği yüzlerce farklı donanım kombinasyonu gözönünde

bulundurularak sağlanmaktadır. Bu akış hızına yetişebilmek için mutlak

surette geleneksel muhasebenin de önemli değişimler yaşaması gerekmekteydi.

Nitekim öyle de oldu. Hatta sözkonusu ilk kırılma noktası çoğu muhasebeciler

açısından 1980’den önce ortaya çıkan “Faaliyet Tabanlı Maliyetleme” yöntemidir.

Bunu yıllar içerisinde mamul yaşam seyri muhasebesi, değer zinciri analizi,

kalite maliyetleri, balanced scorecard gibi onlarca yeni başlık izledi. Ticari hayatta

ortaya çıkan her yenilik, muhasebe açısında irdelenmesi gereken bir konuya

dönüştü. Sözkonusu çalışma konuları birbirinden genelde ayrı ortam ve zamanlarda

ele alındığından yıllar boyunca bu çabaların ortak bir adı da konulamadı.

Ülkemiz muhasebe camiası içinde de maalesef, sınırlı sayıda araştırmacı dışında

bu yeni çalışma alanlarına yeterli ilginin gösterildiği söylenemez.

Her yeniliğin bir direnç oluşturduğu herkes tarafından kabul edilecek bir gerçektir.

Ancak bilim insanına düşen karşılaşacağı tüm zorluklara rağmen daha

iyiyi, daha faydalıyı savunmak ve sahiplenmektir. Bu kitabın kaleme alınmasının

on yıl öncesinde, bu yeni alanlarla ilgili okumalar yapmaya başladığımda

değişimin ne denli büyük bir hızla gerçekleştiğini anlamaya başladım; ancak söz

söyleme cesaretini bulabilmek biraz zaman aldı. Zira ülkemizde muhasebe bilimi

maalesef bugün bile kendini mali kârın hesap edilmesi, kamu kurumları tarafından

talep edilen bilgilerin oluşturulması gibi formel gerekliliklerden kurtarabilmiş

değildir. Elbette bu konular muhasebe tarafından ele alınacak, bunlara

dönük bilgi gereksinimleri de yine muhasebe birimleri tarafından sağlanacaktır.

Ancak bu gereksinimler muhasebenin asıl işlevi olan; karar vermede işletme

yönetimine destek olacak bilginin üretilmesi ve sunulmasını engellememelidir.

Bu çalışma yukarıda bahsettiğimiz yeni konuların çıkış noktası olan, strateji

ile muhasebenin yanyana gelmesiyle oluşmuş stratejik yönetim muhasebesini tanıtmak

ve stratejik kâr planlaması konusunu örneklendirerek anlatmak amacını

taşımaktadır. Stratejik kâr planlaması analizi için kullanılan sistem dinamiği

yaklaşımı ve modellemesinin muhasebe camiası için bir farkındalık oluşturacağını

düşünüyorum.

Çalışmada olabilecek tüm hata ve eksikler bütünüyle şahsıma aittir. Eleştiri

ve önerilerinizi iletmenizden büyük memnuniyet duyacağımızı belirtmek isterim.

Çalışmanın ortaya çıkmasında emeği geçen, ailemden tutun da üzerimde

hakkı olan tüm meslektaş ve hocalarıma, adını sayamayacağım onlarca kişiye

minnettarım. Ancak stratejik kâr planlaması modelinin kurulmasındaki büyük

özverisi için kıymetli hocam Hasan Söyler’e özel olarak teşekkür etmek istiyorum.

Saygılarımla…

Doç. Dr. İbrahim AKSU

Eylül 2020

Malatya