Türk Sinemasında Toplumsal Gerçekçilik Serüveni Toplumsal Gerçekçilikten Toplumsal Kaderciliğe

Türk sinemasında toplumsal gerçekçilik, 1960-1965 yılları arasında beş yıllık ömür biçilmiş ve dört yönetmenin, bir

çift elin parmağını geçmeyen sayıdaki filmleri merkezinde tartışılmış olan bir kavramdır. Elinizdeki kitap bu sığ anlayışı

esnetmek gayesindedir. Toplumsal gerçekçiliğin bir akım değil eğilim olduğu kabulünden yola çıkan kitabın

temel argümanı, eğilimin aktarımında zaman içinde değişimler yaşanmış olsa da toplumsal gerçekçi anlayışın sinemamızda

hâlen yaşadığı yönündedir. Çalışmada bu amaçtan hareketle, 1965-1970 yılları arasında adı daha önce

toplumsal gerçekçilik ile anılmamış olan 22 adet film üzerinden bir tartışma yürütülmüş, bahsi geçen filmler 1960-

1965 yılları arasında üretilmiş olan toplumsal gerçekçi filmlerle mukayese edilmiştir. Mukayesenin sonucunda ise

dönemin filmlerinde toplumsal gerçeklere kaderci bakış açısıyla yaklaşıldığı tespit edilmiş ve bu noktada sinema

literatürümüze yeni bir kavram önerisi sunulmuştur; Toplumsal Kadercilik… O halde şimdi Toplumsal Kader’ci

filmlerin kahramanlarının kader dedikleri toplumsal gerçeklerle tanışma vakti…

GİRİŞ

1. BÖLÜM

Sinema Tarihinde Gerçekçi Gelenek

1.1. Gerçekliğin Estetik Yansıması: Marksist Bakış

1.2. Gerçekçilik Dönüşüyor

1.3. Sinematik Gerçeklik Üzerine

1.3.1. Birbirini Tamamlayan İki Gelenek: Biçimcilik ve Gerçekçilik

1.3.1.1. Gerçekliğin laboratuvarı: Biçimcilik tartışmaları

1.3.1.2. Sinema Aracılığıyla Gerçekliğin İfşası

1.3.3. Yeni Bir Biçim ve Öz Yaratma Çabası: İtalyan Yeni Gerçekçiliği

2. BÖLÜM

1960’lar Türkiye’sinde Sanat, Edebiyat ve Toplum

2.1. 60’lar Türkiye’sinde Siyasal, Ekonomik ve Toplumsal Yaşam

2.1.1. 27 Mayıs 1960 Darbesi

2.1.2. 1961 Anayasası

2.1.3. Koalisyon Hükümeti ve Adalet Parti iktidarı

2.1.4. Sanat ve Edebiyatın Yolu Toplumsal Gerçekçilik ile Kesişiyor

3. BÖLÜM

1960’lar Türkiyesi’nin Toplumsal Meselelerine Filmlerle Bakmak

3.1. 1960’lar Türk Sinemasında Film Üretim Pratikleri

3.2. 60’larda Sinema Seyircisi

3.3. Sine-İş’ten Sinematek’e 60’lar Türk Sinemasında Örgütsel Yapı

3.4. Dönemin Tartışmalı Kavramları: Halk Sineması ve Ulusal Sinema

3.5. Toplumsal Gerçekçilik Ruhu Yeşilçam’ı Sarıyor

3.5.1. Toplumsal Gerçekliği Yansıtmayı Amaç Edinmiş Filmler ve Anlattıkları

3.5.1.1. Suçun Toplumsallığı: Gecelerin Ötesi

3.5.1.2. Kolektif Bilinç Uyanıyor: Otobüs Yolcuları

3.5.1.3. Haksızlıklar Karşısında Eğilmeyen İrade: Yılanların Öcü

3.5.1.4 Zonguldak’a Sığamayan Mühendis: Şehirdeki Yabancı

3.5.1.5. Bir Yerel Seçim Mücadelesi: Yarın Bizimdir

3.5.1.6. Daha İyinin Ne Olduğunu Öğrenmek: Şafak Bekçileri

3.5.1.7. Nereden Senin Oluyormuş?: Susuz Yaz

3.5.1.8. Amerikan Yardımıyla Türeyen Zenginler: Suçlular Aramızda

3.5.1.9. İstanbul’a İntibak Edemeyenler: Gurbet Kuşları

3.5.1.10. Sıra Bizde Çocuklar: Bitmeyen Yol

3.5.1.11. Taşı Toprağı Altın Şehir

3.5.1.12. Karanlık-tan Uyananlar mı Demeli?: Karanlıkta Uyananlar

3.5.2. 1965-1970 Yılları Arası Toplumsal Gerçekçiliğin Seyri

3.5.2.1. Kırsalın Toplumsal Sorunları ile Temas Etmiş Filmler

3.5.2.2. Türk Sineması’nın Gurbetçilerinden: Ben Öldükçe

Yaşarım, Bir Türk’e Gönül Verdim

3.5.2.3. Batılılaşma Arzusunun Erozyona Uğrattığı Hayatlar

3.5.2.4. Siyasal ve Kamusal Düzene Dair Söylenenler: Artık Düşman Değiliz ve Linç

3.5.2.5. Genç Neslin Ahlak Bozumuna Uğradığını İddia Edenler

3.5.2.6. Türk Sineması’nın Kıbrıs Sorununa Karşı Konumlanışına Dair Örnekler

3.6. Bir Kavram Önerisi: Toplumsal Kadercilik

SONUÇ

KAYNAKLAR